De motie riep op tot het houden van een raad enquête, vergelijkbaar met een parlementaire enquête zoals we die kennen van de tweede kamer. De raads-klankbordgroep (waarin onze fractievoorzitter Wim Stam ook zitting had) heeft vervolgens eerst een vooronderzoek laten uitvoeren door Berenschot om alle documentatie over een periode van meer dan 10 jaar (inclusief de periode van aanbesteding) te onderzoeken en hier een feitenrelaas over op te stellen. Dit rapport gaf al een goed beeld van de gang van zaken en waar zaken mis gingen. Toch bleven er nog wel een paar open eindjes over waarvoor gesprekken met betrokkenen nodig zijn.

Vervolgens heeft de raads-klankbordgroep gewogen of een duur en tijdrovend enquête proces gevolgd moest worden, of dat door “gewone” gesprekken met (oud)-wethouders, (oud)-raadsleden, ambtenaren en medewerkers van Optisport (de exploitant van het Veenweidebad). De raadsklankbordgroep heeft voor dat laatste gekozen en vervolgens, samen met de onderzoekers van Berenschot, een 15-tal interviews gehouden. Al die informatie is vervolgens in een eindrapport verwerkt. Dat heeft langer geduurd dan vooraf bedoeld, maar het organiseren van interviews werd door de Corona-maatregelen bemoeilijkt, waardoor nu pas het rapport besproken kon worden.

Het volledige rapport, inclusief het feitenrelaas, de conclusies en aanbevelingen kunt u teruglezen.

Bij de raadsbehandeling heeft Wim Stam het volgende namens de ChristenUnie-SGP ingebracht.

De ChristenUnie-SGP is tevreden met de uitkomsten van het onderzoek naar aanleiding van de motie uit 2018. Ondanks dat dit rapport tot stand is gekomen zonder een formele raad enquête. In het voorstel is naar ons idee voldoende gemotiveerd waarom uiteindelijk deze weg gekozen is en wij zijn van mening dat een formele enquête, met alle consequenties van dien, niet heel veel meer zal opleveren.

Voor ik iets zeg over de betekenis van het rapport, wil ik nog drie opmerkingen maken naar aanleiding van de commissiebehandeling. Daarbij is door de inspreker namens Optisport aangegeven dat zij moeite hebben met de tekst in het rapport over de afdracht van de fitness aan het zwembad omdat men na het interview schriftelijk zou hebben aangegeven dat die bijdrage vier keer zo groot is. Juist omdat de inspreker, bij herhaling, hier een heel punt van maakte, hebben we dit nagevraagd. Zowel het onderzoeksbureau als de ambtelijke organisatie hebben ons aangegeven die informatie niet te hebben ontvangen. Of het is bij hen misgegaan, of de informatie blijkt toch niet gestuurd te zijn. Overigens hebben wij uit de financiële verslagen dit ook niet kunnen achterhalen.  Dus dan is het terecht dat het lagere bedrag in het eindrapport is blijven staan.

Ten tweede stoort het ons dat nog steeds financiële verslagen door Optisport worden verstrekt waarin de accommodaties in Uithoorn integraal zijn meegenomen. Wij willen dat de gemeente hier werk van maakt en dat Optisport ons structureel zelfstandige verslagen over ons Veenweidebad verstrekt en wat ons betreft ook met terugwerkende kracht over de afgelopen jaren. Kan de portefeuillehouder aangeven of hij hier kans toe ziet.

Ten derde: één van de knelpunten in de exploitatie is de bezoekers aantallen. Werd er bij de inschrijving, 13 jaar geleden, nog uitgegaan van 170.000 bezoekers per jaar, dat aantal is nimmer gehaald. Wel constateren we dat Optisport, sinds ze meer inspanningen doen, de afgelopen jaren de aantallen wel flink heeft kunnen doen stijgen. Voor een deel kan die tegenvallende aantallen te maken hebben met de faciliteiten rondom het bad, maar wat ons betreft heeft dat ook te maken met de inrichting, de sfeer en de wijze van exploiteren (openingstijden en beschikbare baden). De bal ligt dus primair bij Optisport, maar mochten zij met constructieve ideeën komen over aanpassing van het zwembad, die de bezoekersaantallen op een niveau brengen dat er geen verlies meer is, vinden we dat hier wel naar geluisterd moet worden. Op de lange termijn is dat namelijk ook in het belang van de gemeente omdat over 9 jaar het huidige contract afloopt. Hoe staat het college hierin? En andere fracties?

Tot slot over het rapport. De conclusies en aanbevelingen zijn helder en steunen wij van harte. Maar wij hebben ook nagedacht of dit onderzoek ons niet meer leert dan alleen hoe het bij het Veenweidebad beter of anders had gemoeten. Wat ons betreft zijn de lessen en aanbevelingen ook toepasbaar bij andere situaties waar de gemeente een groot financieel belang heeft. Ook moeten deze lessen meegenomen worden bij het afsluiten van het volgende exploitatiecontract van het Veenweidebad.

Verder hebben we ons afgevraagd of er nog meer dossiers zijn met een groot financieel belang waarbij de gemeente dan wel de raad geen goed zicht heeft. Worden de verplichtingen wel goed nagekomen en lopen we daar geen extra risico’s? Daarom hebben we navraag gedaan naar dossiers met een substantieel financieel belang (zeg vanaf 1 miljoen) en dan praten we over ruim 250 miljoen euro verdeeld over zo’n 20 dossiers. Daar zit ook de WSW garantstelling voor Groen West bij, maar de overige dossiers met elkaar betreffen dan toch ook nog bijna 100 miljoen. Van de meesten weten we als raad weinig van de ins en outs en de controle daarop. Dat heeft ons gebracht tot een motie waarmee we de lessen uit die onderzoek willen verbreden en de controlerende rol van de raad willen verstevigen. We dienen die in samen met RVB, L8K en PvdA/GL

In de motie wordt gevraagd om per “dossier” met een gemeentelijk belang van meer dan 1 miljoen een zogenaamd “factsheet” op te stellen en daar jaarlijks een verantwoording over te doen.

Naar aanleiding van de bespreking in de raad en de reactie vanuit het college en de organisatie, hebben we het besluit in de motie enigszins aangepast. De exacte uitvoering van de motie wordt daarmee bepaald in de auditcommissie, maar de essentie van het besluit blijft overeind.

1. Tijdens de eerstvolgende auditcommissie een overzicht te presenteren van de financiële belangen van de gemeente, groter dan 1 miljoen euro, zodat gezamenlijk bepaald kan worden welke informatie de raad nodig heeft om aan de informatiebehoefte van de raad te voldoen.
2. Die informatie in factsheets te verwerken
3. Deze factsheets permanent, en geactualiseerd aan de raad beschikbaar te stellen en te houden.
4. Jaarlijks de raad een verantwoording te verstrekken (bv via de programmarekening) over de wijze waarop de verplichtingen zijn ingevuld en nagekomen en hoe de gemeente dat heeft bewaakt.

CDA, VVD en D66 hebben zich daar vervolgens bij aangesloten en uiteindelijk is de motie unaniem aangenomen. Hiermee bereiken we dat er niet alleen lessen geleerd en toegepast worden voor het Veenweidebad, maar ook breder bij andere belangrijke dossiers in onze gemeente.